Η ΘΡΑΚΗ ΜΙΛΗΣΕ ΧΘΕΣ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΑ!!!
Ήταν άκρως επιτυχημένη η εκδήλωση που οργάνωσε χθες ο Πολιτιστικός Σύλλογος Διδυμοτείχου και Περιφερείας με την διεθνούς φήμης
συνθέτη Ζωή Τηγανούρια και το Πολεμικό Μουσείο, για να τιμηθεί η μνήμη των άδικα ξεριζωμένων Θρακών, πριν από 100 χρόνια.
Το αμφιθέατρο του Πολεμικού Μουσείου ήταν κατάμεστο. Ούτε οι πρόσθετες καρέκλες που μπήκαν δεν άρκεσαν και πολλοί παρακολούθησαν την εκδήλωση όρθιοι.
Η Ζωή Τηγανούρια, εκθαμβωτική, αεικίνητη και φιλική προς όλους παρουσίασε το νέο CD της με δικές της συνθέσεις για την βίαιη εκκένωση της Ανατολικής Θράκης, αλλά και την καταστροφή της Σμύρνης. Τα περισσότερα γραμμένα από τον Θρακιώτη στιχουργό Κώστα Ασμανίδη. Τα ερμήνευσαν γνωστοί τραγουδιστές, όπως η Μαριώ, η Πέγκυ Ζήνα, ο Βαγγέλης Δημούδης και μια πλειάδα νέων ταλαντούχων τραγουδιστών. Ανάμεσα στα τρούδια υπήρχε και ένα που τους στίχους έγραψε ο Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως, Τραϊανουπόλεως και Σαμοθράκης κ.κ. Άνθιμος, ο οποίος παρακολούθησε την συναρπαστική εκδήλωση.
Στην εκδήλωση παρέστησαν επίσης οι βουλευτές Έβρου Αναστ. Δημοσχάκης και Χρ. Δερμεντζόπουλος, ο δήμαρχος Διδυμοτείχου Ρωμύλος Χατζηγιάννογλου, αντιδήμαρχοι της Αλεξανδρούπολης και άλλο αυτοδιοικητικοί
Ιδιαίτερα τιμητική ήταν η παρουσία του Α/ΓΕΣ αντιστράτηγου Χαρ. Λαλούση και του προέδρου του Πολεμικού Μουσείου Αν. Λιάσκου.
Εκτός από τα τραγούδια της Ζωής Τηγανούρια, στα οποία συμμετείχε και η ίδια με το ακορντεόν της, τη συνόδευαν και εξαιρετικοί δεξιοτέχνες μουσικοί. Οι τραγουδιστές όμως ξεσήκωσαν τον κόσμο που τους χειροκρότησε με μεγάλο ενθουσιασμό.
Στην εκδήλωση συμμετείχαν και γνωστοί ηθοποιοί (Ζαχαρίας Ρόχας, Γωγώ Ατζολετάκη, Χριστίνα Αλεξανιάν, Μαίρη Βιδάλη, Χρήστος Φωτίδης) που διάβασαν αποσπάσματα από το ανέκδοτο προς το παρόν βιβλίο του Κώστα Τριανταφυλλάκη, που αναφέρεται στα γεγονότα της Ανατολικής Θράκης και της Μικράς Ασίας. Η ανάγνωση ήταν υποδειγματική και ορισμένες παράγραφοι του Τριανταφυλλάκη σκόρπισαν ρίγη συγκινήσεως. Η ιστορικός- αρχαιολόγος Δανάη Μπασαντή περιέγραψε το δραματικό τρόπο με τον οποίο σώθηκε στην καταστροφή της Σμύρνης η αδελφή του παππού της.
Ο Κώστας Τριανταφυλλάκης, που εκτάκτως απουσίαζε έστειλε το κείμενο της ομιλίας του, που το ανέγνωσε η σύζυγός του. Με έμφαση υπογράμμισε:
«Όσο ζουν τα παιδιά, τ’ αγγόνια και τα δισέγγονά τους, όσο υπάρχει ακόμα ένα δέντρο που φυτρώνει πάνω στην πέτρα, όσο βγαίνει η ήλιος, Πατρίδα τους είναι η Ανατολική Θράκης».
Στο χρονικό της άδικης και βίαιης εκκένωσης της Ανατολικής Θράκης, αναφέρθηκε ο δημοσιογράφος Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης, τονίζοντας:
«Το δράμα της βίαιης εκκένωσης της Ανατολικής Θράκης το 1922, μπορεί να εκφραστεί με τρεις λέξεις: Αφήγηση, λυγμός, ατιμία. Αφήγηση είναι όσα αφηγήθηκαν οι πρόγονοι, οι οποίοι έζησαν εκείνο το δράμα, και το κατέγραψε η Ιστορία. Λυγμός, είναι ο κόμπος που αισθάνεται ο καθένας στο λαιμό του, όταν σκέπτεται τον συγκεκριμένο όλεθρο και συμμετέχει έστω και νοερά στα μαρτύρια του Ελληνισμού. Διεθνής ατιμία, είναι η στάση των θεωρούμενων έως τότε συμμάχων, που για να εξυπηρετήσουν τα γεωστρατηγικά τους συμφέροντα, άλλαξαν στάση και παρέδωσαν αμαχητί την Ανατολική Θράκη στον Μουσταφά Κεμάλ.
Ερευνώντας τα γεγονότα εκείνης της εποχής στα δημοσιεύματα του Τύπου, έκανα μια οδυνηρή διαπίστωση: Πολύ συχνά στα ρεπορτάζ, γίνονταν χρήση της λέξης Φρίκη και παραγώγων της. Φρικώδης, Φρικαλέα, Φρικίασις, Φρικιαστικό… Πράγματι η εκκένωση της Ανατολικής Θράκης και η παράδοσή της στους Τούρκους, που δεν πολέμησαν το 1922 για να την πάρουν, ούτε είχαν πολεμήσει το 1920 για να μην την πάρουν οι Έλληνες, υπήρξε φρικτή, γεμάτη πόνο και δάκρυ. Μια πληγή, που στην μνήμη των Θρακών έχει στοιχειώσει.
Όλοι γνωρίζουμε, ότι το μεγάλο κακό άρχισε από τα Μουδανιά. Η διάσκεψη εκεί των στρατηγών των συμμάχων, στις 28 Σεπτεμβρίου, με την Ελλάδα που δεν υπέγραψε, είχε προδιαγράψει την τύχη της Ανατολικής Θράκης: Ανακωχή και παραχώρηση στους Τούρκους. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και οι στρατηγοί, την πρόσφεραν «στο πιάτο», στον Κεμάλ.
Η Αθήνα ζούσε σε καθεστώς αλλοφροσύνης. Είχε προηγηθεί η Μικρασιατική Καταστροφή στα τέλη Αυγούστου. Κάηκε η Σμύρνη. Κατακρεουργήθηκε ο μητροπολίτης Χρυσόστομος. Είχε εκραγεί το κίνημα των Γονατά- Πλαστήρα. Η χώρα πλημμύρισε από πρόσφυγες. Οι επαναστάτες ετοιμάζονταν να δικάσουν τους υπαίτιους της ήττας. Τα πάθη που προκάλεσε ο Εθνικός Διχασμός και η μεγάλη Καταστροφή, κυριαρχούσαν.
Η εκκένωση από τον ελληνικό πληθυσμό και το στράτευμα, διατάχθηκε να αρχίσει αμέσως τον Οκτώβριο του 1922. Έτσι ξεκίνησαν να φεύγουν τα καραβάνια με τα βοϊδάμαξα. Από τις περιοχές του εσωτερικού της Ανατολικής Θράκης οι πρόσφυγες κατευθύνονταν δυτικά για να περάσουν τον ποταμό Έβρο και να καταφύγουν στη Δυτική Θράκη. Στη Ραιδεστό, και στα άλλα λιμάνια είχαν σταλεί ατμόπλοια για να παραλάβουν πρόσφυγες, γιατί εκεί, υπήρχαν και πολλοί πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, που κατέφυγαν στην Ανατολική Θράκη για να γλιτώσουν τις σφαγές και τώρα έπρεπε να γίνουν και πάλι πρόσφυγες. Από την πρώτη μέρα της εκκένωσης ο Κωνσταντίνος Νίδερ Αρχηγός της Στρατιάς Θράκης, τηλεγραφούσε ότι άτακτοι Τούρκοι άρχισαν να προσβάλουν πορείες προσφύγων για να ληστέψουν.
Βάσει της συνθήκης των Μουδανιών για να μην έρθουν σε άμεση επαφή στην Ανατολική Θράκη ο Ελληνικός και ο Τουρκικός Στρατός, συμμαχικές δυνάμεις θα καταλάμβαναν τις εκκενούμενες περιοχές. Αυτό όμως το μέτρο αποδείχθηκε απατηλό. Γιατί, ναι μεν δεν υπήρχε Τουρκικός στρατός, αλλά ο Τουρκικός όχλος όλων των ενδιάμεσων χωριών, έσπευδε να αρπάξει από τα βοϊδάμαξα ό,τι μπορούσε, να σκοτώσει και να ατιμάσει.
Η Ανατολική Θράκη, άδειαζε, από τον γηγενή πληθυσμό. Η εκκένωση, δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Μια άλλη δυσχέρεια εκείνων των ημερών, ήταν οι κάκιστες καιρικές συνθήκες. Θαρρείς πως συνωμοτούσαν Θεοί και Δαίμονες εναντίον ανυπεράσπιστων ανθρώπων.
Στις 7 Οκτωβρίου, η εφημερίδα «Πατρίς» έγραφε: «Υπό βροχήν και ψύχος, υπό στερήσεις ευνοήτους, άγρυπνοι και νήστεις σχεδόν, οδεύουν επί εδάφους βορβορώδους. Ο λαός της Θράκης οδεύει προς τον εθνικόν του Γολγοθάν».
Ο Γενικός Πολιτικός Διοικητής Θράκης υποστράτηγος Γεώργιος Κατεχάκης, ενημέρωσε το υπουργείο Εξωτερικών στην Αθήνα και τη Διασυμμαχική Επιτροπή στην Κωνσταντινούπολη για τα δραματικά γεγονότα, εις βάρος των προσφύγων, που σημειώθηκαν από 2 έως 11 Οκτωβρίου. Τα στοιχεία που έστειλε ο Κατεχάκης, είναι στην ουσία ένα χρονικό τρόμου. Οι πληροφορίες έφταναν συνεχώς στις στρατιωτικές αρχές και μιλούσαν για έκρυθμη κατάσταση, με επιθέσεις εναντίον των προσφύγων και διαρπαγές περιουσιών.
Η εφημερίδα «Μακεδονία» 9 Οκτωβρίου, σε ανταπόκρισή της από το Διδυμότειχο σημείωνε ότι «Όλη η περιοχή από Δεδέαγατς μέχρι Διδυμοτείχου πλήρης καραβανίων προσφύγων. Το θέαμα είναι απείρως τραγικόν, απείρως σπαραξικάρδιον. Αι γυναίκες λυσίκομοι βυθίζονται μέχρι γονάτων εις την λάσπην. Μικρά παιδιά στιβαγμένα επί αραμπάδων δέρονται υπό ραγδαιοτάτης βροχής πιπτούσης από πρωίας αδιακόπως. Πλείστοι αραμπάδες έχουν κολλήσει εις την λάσπην».
Στις 22 Οκτωβρίου, ολοκληρώθηκε η εκκένωση.
Την φοβερή εκείνη εκκένωση παρακολούθησε και ο μεγάλος αμερικανός συγγραφέας Έρνεστ Χέμινγουέι. Νεαρός τότε 23 χρονών, ήταν πολεμικός ανταποκριτής της εφημερίδας «Τορόντο Σταρ». Βρέθηκε στην Αδριανούπολη, όπου ασθένησε από ελονοσία. Αν και ασθενής με πυρετό, περιέγραψε την δραματική πορεία των προσφύγων της Ανατολικής Θράκης. Έγραφε: «Το κυρίως σώμα της πομπής, που διασχίζει τον ποταμό Έβρο στην Αδριανούπολη, φτάνει τα τριάντα χιλιόμετρα. Τριάντα χιλιόμετρα με κάρα που τα σέρνουν βόδια, αγελάδες και λασπωμένα βουβάλια, με εξουθενωμένους, κατάκοπους άνδρες, γυναίκες και παιδιά να περπατούν στα τυφλά…».
Οι εικόνες που μετέδιδε ήταν αληθινό μαστίγωμα.
Την ίδια εντύπωση με τον Χεμινγουέι είχαν και οι διοικητές μεγάλων στρατιωτικών σχηματισμών. Οι περιγραφές τους, που υπερβαίνουν τη στεγνή διατύπωση των υπηρεσιακών εγγράφων, κυριολεκτικά στάζουν δάκρυ και πόνο. Είχα την τιμή να μελετήσω τέτοιες άγνωστες αναφορές και να διαπιστώσω την οδύνη των στρατιωτικών, που παρέδιδαν ελληνική γη χωρίς να ηττηθούν.
Θέλω να κλείσω την ομιλία μου, με μια περιγραφή από τον Διδυμοτειχίτη δημοσιογράφο Γεώργιο Αποστολίδη. Δημοσιεύθηκε στο «Φως» της Θεσσαλονίκης στις 14 Οκτωβρίου. Σας διαβάζω: «Εις τας γεφύρας και τας διόδους συνωστισμός μέγιστος και μεγάλη αταξία επικρατεί. Αμάξια σπασμένα και πεσμένα στη λάσπη, διότι έχει βρέξει και βρέχει κάθε λίγο, εμποδίζουν την κυκλοφορία για πολλές ώρες. Η μοναδική γέφυρα του Έβρου εις την περιφέρειαν Διδυμοτείχου (προφανώς αυτή που υπήρχε στους Πετράδες) είναι κατάμεστος αμαξών εκατέρωθεν, που αναμένουν να περάσουν. Ένα καΐκι παραλαμβάνον δύο αμάξας πιο κάτω χρησιμεύει και αυτό ως δίοδος, αλλά δεν αρκεί, διότι τα αμάξια υπερβαίνουν τα χίλια που περιμένουν».
Ευχαριστώ που με ακούσατε".
Στον κόσμο που παρέστη προσφέρθηκαν προϊόντα Διδυμοτείχου, των χορηγών της εκδήλωσης, όπως ο φημισμένος καβουρμάς του Χρήστου Δεληντζή, η εξαιρετική φέτα του Τραμπίδη, το φημισμένο κρασί και τσίπουρο του Μπέλλα και το μοναδικό αργιάνι της Εβροφάρμας.
Χόρεψαν ο Γιλωργος Παντζιαρίδης και οι φίλοι του και το συγκρότημα ¨Χοροπατήματα".
Η χθεσινή εκδήλωση ήταν μια μεγάλη επιτυχία του Πολιτιστικού Συλλόγου Διδυμοτείχου και Περιφερείας, που προεδρεύεται από την κ. Σίσσυ Καζακίδου.
